(απαραίτητο για την ψηφοφορία των ταινιών)
(απαραίτητο για το σχολιασμό των ταινιών)

Στατιστικά

  • Σύνολο μελών: 6617

Τυχαίες ταινίες

Προβολή της ταινίας

Καρβουνιάρηδες

Απρίλιος 2007. Κείμενο του Γιάννη Φραγκούλη για την ταινία "Κάρβουνιάρηδες"

ΚΑΡΒΟΥΝΙΑΡΗΔΕΣ
Μια ερωτική προσέγγιση του θέματος

Η Αλίντα Δημητρίου το 1977 ξεκινά τη δραστηριότητά της, σαν κινηματογραφίστρια, με την ταινία της «Καρβουνιάρηδες». Μια ταινία-ντοκιμαντέρ όπου ο κινηματογράφος φανερώνει προοδευτικά τις αρετές του και το μεγαλείο της αφήγησής του. Θα προσπαθήσω να τα εξηγήσω όλα αυτά πιο καλά.

Η ταινία ξεκινά όπως όλα τα ντοκιμαντέρ και συγκεκριμένα τα τηλεοπτικά. Μια μικρή συνέντευξη, στατιστικά στοιχεία. Πολύ γρήγορα καταλαβαίνουμε ότι η σκηνοθέτρια θέλει με αυτό τον τρόπο να ορίσει το θέμα της. Να απαντήσει, δηλαδή, στο ερώτημα: Ποιο θέμα θα μας απασχολήσει σε αυτή την ταινία. Έχοντας ορίσει άριστα το θέμα και έχοντας ενημερώσει το θεατή για όλες τις πτυχές του, έχει το δικαίωμα να αναπτύξει την αφηγηματολογία της.

Ξεκινά, λοιπόν, με τον πλέον κλασικό τρόπο, υπακούοντας στην αριστοτελική δομή της αφήγησης, για να την αρνηθεί πολύ γρήγορα και να δραπετεύσει προς ένα ποιητικό κινηματογράφο. Θα δούμε πως το επιτυγχάνει χωρίς να δημιουργεί χάσματα και αφηγηματικές εκρήξεις.

Ο θεατής μπαίνει ξαφνικά στο θέμα που δεν είναι άλλο από τους καρβουνιάρηδες. Έχοντας υπόψη του την κοινωνικοπολιτική άποψη του θέματος, δε μένει παρά να βάλει ψυχή σε αυτό το ον για να γίνει έμβιο, άρα γοητευτικό και αγαπησιάρικο. Χρησιμοποιώ επίτηδες έναν όρο που παραπέμπει άμεσα στον έρωτα. Ο λόγος δεν είναι για να κάνω πιο προσιτό το θέμα στον αναγνώστη, αλλά για να πω ότι η διαδικασία κινηματογράφησης που χρησιμοποιεί η Αλίντα έχει να κάνει πολύ με τον έρωτα. Θα πρέπει να πούμε ότι όταν αναφερόμαστε στην κινηματογράφηση μιλάμε τόσο για το γύρισμα, όσο και για την προετοιμασία του, την έρευνα, τη σκηνοθετική θεώρηση, το ντεκουπάζ, το μοντάζ (το σχεδιασμό του πριν να ξεκινήσουν τα γυρίσματα), τις συνεννοήσεις με το συνεργείο, τις διαπραγματεύσεις με τους ανθρώπους που θέλει να κινηματογραφήσει.

Η Αλίντα αρχίζει να κινηματογραφεί τους καρβουνιάρηδες στην αρχή από κάποια απόσταση. Βλέπουμε αυτή την κοινωνική ομάδα σαν παρατηρητές. Η ίδια τους βλέπει λίγο αδιάφορα, τους επεξεργάζεται, βρίσκει τα στοιχεία που θέλει για να τους αγαπήσει. Κατόπιν ο φακός πλησιάζει όλο και πιο πολύ μέχρι που μπαίνει μέσα σε αυτή την ομάδα όλο και περισσότερο. Ο θεατής, και αυτός, εντάσσεται σε αυτή την ομάδα και γνωρίζεται με αυτούς. Η σκηνοθέτρια θα μπει μέσα και θα συζητήσει, θα ενταχθεί και θα ανακατευτεί με αυτούς, πολύ γρήγορα θα τους αγαπήσει, θα βολευτεί και δε θα πάψει να τους ψάχνει. Να ψάχνει το είναι τους, τις εσωτερικές τους διαδικασίες, κερδίζει την εμπιστοσύνη τους. Προς το τέλος, ο φακός είναι ένας καρβουνιάρης. Ο θεατής είναι ένα με αυτούς, αισθάνεται οικεία, μπαίνει στην αφήγησή τους και ξεχνά ότι έχει να κάνει με ένα ντοκουμέντο. Η σκηνοθέτρια έχει μπει για τα καλά στην ομάδα, τρώει με αυτούς, το ίδιο κάποια μέλη του συνεργείου (ίσως ο οπερατέρ μένει μόνο και για αυτό τον… λυπόμαστε), έχουμε μια ομάδα που ολοκληρώνουν μια γοητευτική αφήγηση. Όλα τελειώνουν με έναν αποχωρισμό, όταν ο φακός θα μας δείξει τη φύση.

Αν αυτό δεν είναι μια ερωτική διαδικασία, τότε με ποιο τρόπο αυτή θα την ορίζαμε; Αν είναι όμως (που κατά τη γνώμη είναι) τότε έχουμε το… μοιραίο. Από μια ερωτική διαδικασία γεννιέται κάτι το καινούργιο, μια άλλη άποψη για τους καρβουνιάρηδες, μια άλλη προσέγγιση. Σε αυτή τη γέννα νονοί είναι οι θεατές. Φεύγοντας δεν έχουμε στο μυαλό μας τους βρωμιάρηδες, τους μίζερους, αλλά μια εντελώς διαφορετική εικόνα για τους καρβουνιάρηδες. Εργαζόμενους υπό αντίξοες συνθήκες, ένα επάγγελμα που πεθαίνει, δεμένες οικογένειες που ζουν αρμονικά στη φύση, επιχειρηματίες που προσπαθούν να τα βγάλουν πέρα. Οι καρβουνιάρηδες έχουν αποκτήσει την κοινωνική υπόσταση που πραγματικά έχουν και το ντοκιμαντέρ έχει γίνει κινηματογράφος.

Γιάννης Φραγκούλης

Σχόλια

Γιάννης Φραγκούλης

Γεννήθηκε στην Αθήνα το 1960. Μετά τις γυμνασιακές σπουδές, φοίτησε Χημεία στον Καναδά και στη Γαλλία, και φωτογραφία στην ΑΚΤΟ. Παρακολούθησε σεμινάρια σημειωτικής στην Αθήνα και ασχολήθηκε με τη δημοσιογραφία (εφημερίδες και περιοδικά), την κριτική και τη θεωρία του κινηματογράφου. Εξέδωσε τα περιοδικά «αντι-Κινηματογράφος» και «Κινηματογράφος και Επικοινωνία». Παραδίδει σεμινάρια κινηματογράφου και έχει συγγράψει διάφορα κινηματογραφικά βιβλία. Είναι μέλος της Πανελλήνιας Ένωσης Κριτικών Κινηματογράφου, του European Documentary Network, της Ένωσης Πολιτιστικών Συντακτών και του «μικρό», Σωματείο για την προώθηση της ταινίας μικρού μήκους, Πρόεδρός του στο παρόν Δ.Σ.. Είναι αρχισυντάκτης στο www.cinemainfo.gr και προετοιμάζει το μεταπτυχιακό του στον κινηματογράφο.