(απαραίτητο για την ψηφοφορία των ταινιών)
(απαραίτητο για το σχολιασμό των ταινιών)

Στατιστικά

  • Σύνολο μελών: 6617

Τυχαίες ταινίες

Άρης Μπαφαλούκας

0+

Έτος:
2004

Απρίλιος 2007. Κείμενο του Γιάννη Φραγκούλη για την ταινία "Μήδεια ΄70"

ΜΗΔΕΙΑ ΄70
μια διαφορετική ανάγνωση

Οφείλω να ομολογήσω ότι δεν είχα δει αυτή την ταινία του Μιχάλη Παπανικολάου. Είχα δει τη «Μήδεια» του Πιέρ-Πάολο Παζολίνι και του Λαρς φον Τρίερ, δύο διαφορετικές εκδοχές της Μήδειας, με πολλές προεκτάσεις στη σύγχρονη εποχή. Πίστευα ότι για το μύθο της Μήδειας είχαν ειπωθεί όλα. Μέχρι να δω τη «Μήδεια ΄70».

Μια γυναίκα, μητέρα δύο παιδιών, ζει σε μια φτωχογειτονιά, σε μια παραγκούπολη. Ο άντρας της δουλεύει εργάτης. Αυτή μεγαλώνει τα παιδιά του. Αυτός τα φτιάχνει με μια κοπέλα, ανώτερης κοινωνικής τάξης. Τους βλέπει και αποφασίζει να πάρει τα παιδιά της για μια βόλτα στην παραλία, όπου τα σκοτώνει. Η αστυνομία τη συλλαμβάνει.

Με δύο λόγια αυτή είναι η υπόθεση. Λίγο-πολύ πιστή στο μύθο της Μήδειας, αν εξαιρέσουμε την επίσης βασιλική καταγωγή του Ιάσωνα, η οποία εδώ έχει αλλάξει. Όμως σε αυτή την ταινία έχουμε μια αναδόμηση του μύθου και την ανάδειξή του σε ένα σύγχρονο δράμα με έντονες και προφανείς πολιτικές προεκτάσεις, τις οποίες η λογοκρισία της χούντας δεν μπόρεσε να τις δει. Η αναδόμηση αυτή γίνεται στο μοντάζ. Με αυτή την έννοια, αυτή η ταινία είναι μια καλή ευκαιρία να συζητήσουμε για τη μυθοπλαστική αξία του μοντάζ ή, αν θέλετε, για την ανάδειξή του ως τη σκηνοθεσία (σε δεύτερο βαθμό), σύμφωνα με το Ροβήρο Μανθούλη. Θα εξηγηθώ.

Η Μαριέτα Ριάλδη και ο Χρήστος Καλαβρούζος αναλαμβάνουν τους πρωταγωνιστικούς ρόλους. Ο σκηνοθέτης προσέχει τα γενικά του πλάνα να αποδίδουν μια γενική ψυχολογική κατάσταση των δύο πρωταγωνιστών, τα κοντινά να σημασιοδοτούν την ψυχολογική ένταση. Με πολύ λιτό τρόπο μας δείχνει τη μοναξιά και την απελπισία της γυναίκας-μητέρας. Μόνη και ξεκομμένη τόσο από τον άνδρα της όσο και από τα παιδιά της. Το ραδιόφωνο μεταδίδει ένα γλυκανάλατο σχόλιο που δυναμώνει περισσότερο την κατάσταση της απομόνωσης, αλλά και της αλλοτρίωσης της.

Δε θα μιλούσαμε παρά για μια ακόμη ενδιαφέρουσα ταινία, αν η ταινία δεν είχε δουλευτεί πολύ στο μοντάζ (Γιώργος Τριανταφύλλου). Η λογική σειρά των γεγονότων αλλάζει. Κάνουμε ένα αδιάκοπο μπρος-πίσω που μας βάζει στην ουσία της άθλιας ψυχολογικής κατάστασης της γυναίκας που αισθάνεται προδομένη και ότι ζει ένα ανούσιο βίο, όταν βλέπει την προδοσία του άντρα της. Οι συγκρούσεις των γεγονότων, εννοιολογικές στην αρχή, ψυχολογικές αργότερα, μας δίνουν μια εντελώς διαφορετική αφήγηση. Έχουμε το λεγόμενο διανοητικό μοντάζ του Αϊζενστάιν, παράγεται από δύο διαφορετικές αφηγήσεις μια τρίτη, με εντελώς διαφορετικό νόημα, έχουμε λοιπόν ένα πολύ καλό δείγμα ποιητικού λόγου.

Με τη βαθμιαία αυξανόμενη σε ένταση αφήγηση, ο θεατής φτάνει στο σημείο να δικαιολογήσει τη γυναίκα και να δει το φόνο των παιδιών της σαν μια εκτόνωση και, τελικά, σα μια δικαίωση. Ο φόνος γίνεται χωρίς ήχο, με κοντινά πλάνα, η ψυχολογική ένταση φτάνει στο μεγαλύτερο ύψος της. Μόνο που η σύγχρονη Μήδεια δε φεύγει, δεν επιστρέφει στα μέρη της (και σε αυτή την ταινία καταγόταν από αλλού, είναι το δεύτερο σημείο που διαφέρει από το μύθο), συλλαμβάνεται για να αποδοθεί δικαιοσύνη. Αυτή όμως η δικαιοσύνη εντείνει τη σκλαβιά της, μας δείχνει, με συμβολικό τρόπο, τον αδιέξοδο τρόπο ζωής των γυναικών στην Ελλάδα της δεκαετίας του 1970.

Στο Φεστιβάλ Θεσσαλονίκης 1969 πήρε τιμητική διάκριση και Βραβείο των Κριτικών. Στο Φεστιβάλ Ταινιών Μικρού Μήκους, το Β΄ Βραβείο. Στα Φεστιβάλ του Σάο Πάολο, του Νέου Δελχί και της Καρθαγένης τιμητική διάκριση.

Γιάννης Φραγκούλης

Σχόλια

Γιάννης Φραγκούλης

Γεννήθηκε στην Αθήνα το 1960. Μετά τις γυμνασιακές σπουδές, φοίτησε Χημεία στον Καναδά και στη Γαλλία, και φωτογραφία στην ΑΚΤΟ. Παρακολούθησε σεμινάρια σημειωτικής στην Αθήνα και ασχολήθηκε με τη δημοσιογραφία (εφημερίδες και περιοδικά), την κριτική και τη θεωρία του κινηματογράφου. Εξέδωσε τα περιοδικά «αντι-Κινηματογράφος» και «Κινηματογράφος και Επικοινωνία». Παραδίδει σεμινάρια κινηματογράφου και έχει συγγράψει διάφορα κινηματογραφικά βιβλία. Είναι μέλος της Πανελλήνιας Ένωσης Κριτικών Κινηματογράφου, του European Documentary Network, της Ένωσης Πολιτιστικών Συντακτών και του «μικρό», Σωματείο για την προώθηση της ταινίας μικρού μήκους, Πρόεδρός του στο παρόν Δ.Σ.. Είναι αρχισυντάκτης στο www.cinemainfo.gr και προετοιμάζει το μεταπτυχιακό του στον κινηματογράφο.