(απαραίτητο για την ψηφοφορία των ταινιών)
(απαραίτητο για το σχολιασμό των ταινιών)

Στατιστικά

  • Σύνολο μελών: 6615

Τυχαίες ταινίες

Κείμενο του κινηματογραφικού κριτικού ΜΠΑΜΠΗ ΚΟΛΩΝΙΑ

Η Φρίντα Λιάππα ήρθε στον κινηματογράφο από τους δρόμους της ποίησης και από τους δρόμους της πολιτικής. Αν σ' αυτά προσθέσουμε και την κινηματογραφοφιλία της, η οποία καλλιεργήθηκε και οργανώθηκε με τη θητεία της στην κινηματογραφική κριτική, έχουμε τους τρεις παράγοντες που καθόρισαν τη σκηνοθετική της πορεία.
Αν η πρώτη μικρού μήκους ταινία της Φρίντας Λιάππα ήταν περισσότερο μια κινηματογραφική άσκηση, κάτω από την επίδραση του γαλλικού νέου κύματος και του ιταλικού νεορεαλισμού, και η δεύτερη μια δοκιμή στο χειρισμό των ηθοποιών και τη διάρθρωση της αφήγησης, στο Απεταξάμην η σκηνοθέτης διαμορφώνει το ιδιαίτερο προσωπικό της στίγμα, που θα μπορούσαμε να ορίσουμε ως «ποιητικό ρεαλισμό» και ολοκληρώνεται στις μεγάλου μήκους ταινίες της που θα ακολουθήσουν.
Οι ήρωες των ταινιών της Λιάππα - κυρίως οι γυναικείοι χαρακτήρες - είναι γήινοι, υλικοί, με πλήρη βιογραφικά στοιχεία. Αλλά, με την προσέγγιση που τους επιφυλάσσει η σκηνοθέτης, με τον τρόπο που αποκαλύπτει τις ενδόμυχες επιθυμίες και τα κρυφά τους τραύματα, μας εμφανίζονται ως μορφές σχεδόν υπερβατικές. Ο χώρος, ρεαλιστικά ορισμένος, αποκτά συχνά, μέσα από τον τρόπο που κινηματογραφείται, διαστάσεις μεταφυσικές, απειλητικές, αποκαλυπτικές. Ο χρόνος διαθλάται και διαχέεται, είτε κατακερματιζόμενος από την υποκειμενική λειτουργία της μνήμης (τα φλάσμπακ στο Ήταν ένας ήσυχος θάνατος) είτε ακυρωνόμενος από την απώλεια της μνήμης (στα Χρόνια της μεγάλης ζέστης). Το παρόν αποσυντίθεται καθώς «διεκδικείται» από δύο αντίρροπες δυνάμεις: τα βιώματα του παρελθόντος και τις επιθυμίες για το μέλλον. Το όνειρο και η φαντασίωση καταλαμβάνουν το χώρο της πραγματικότητας, δημιουργώντας έναν δικό τους κόσμο με τα υλικά της πραγματικότητας. Οι ήρωες - που η Λιάππα τους συλλαμβάνει πάντα σε στιγμές κρίσης -καλούνται να βρουν διέξοδο στα αδιέξοδα τους, κινούμενοι μέσα σ' αυτόν τον ρευστό κόσμο από τον οποίο έχουν εκλείψει οι βεβαιότητες του αναγνωρίσιμου χώρου και του ημερολογιακού χρόνου.
Η αίσθηση της ρευστότητας στις ταινίες της Λιάππα υποβάλλεται και επιτείνεται με την ένταξη (ρεαλιστικών) υγρών στοιχείων μέσα στην εικόνα: η ηρωίδα στους Δρόμους της αγάπης αυτοκτονεί σε μια μπανιέρα γεμάτη νερό, στο Ήταν ένας ήσυχος Θάνατος βρέχει ασταμάτητα, στα Χρόνια της μεγάλης ζέστης δεσπόζει η εικόνα της θάλασσας. Αν όμως το νερό λειτουργεί πολλές φορές ως υπόσχεση κάθαρσης (το ποτάμι στα φλάσμπακ και στο φινάλε της ταινίας Ήταν ένας ήσυχος θάνατος), το αίμα (είτε είναι μια σταγόνα όπως στο Απεταξάμην είτε ένας καταρράκτης αίματος όπως στην κορυφαία σκηνή της τελευταίας της ταινίας) καθρεφτίζει θάνατο ή φόβο θανάτου.


Την «υγρασία», που διαποτίζει σε μεγάλο βαθμό της ταινίες της Φρίντας Λιάππα (και ιδιαίτερα το Ήταν ένας ήσυχος θάνατος), μπορούμε να τη δούμε και σαν μια αναφορά στον κινηματογράφο του Ταρκόφσκι, Εύκολα ανιχνεύουμε άλλωστε, στις ταινίες της, αναφορές σε αγαπημένους της σκηνοθέτες όπως ο Λανγκ, ο Χίτσκοκ ή ο Μπέργκμαν. Μακριά από κάθε απόπειρα μίμησης, οι αναφορές αυτές συνιστούν απόδοση τιμής και αναγνώριση οφειλής σε μεγάλους δημιουργούς που θεωρούσε δασκάλους της. Ουσιαστικά, η κινηματογραφοφιλία ήταν για τη Λιάππα μια ακόμη έντονα βιωμένη εμπειρία που την καθοδηγούσε στη διαμόρφωση της κινηματογραφικής της γραφής, όπως η πολιτική πραγματικότητα που τόσο επώδυνα έζησε, την καθοδηγούσε στη δημιουργία ενός στέρεου υπόβαθρου για τους ευαίσθητους, ταλαντευόμενους χαρακτήρες των ταινιών της.
Τελικά, νομίζω ότι και για το κινηματογραφικό έργο της Φρίντας Λιάππα ισχύει απόλυτα αυτό που έγραψε ο ποιητής - και παιδικός της φίλος - Γιώργος Μαρκόπουλος κάνοντας μια συνολική αποτίμηση του ποιητικού της έργου:
«Η ευκολία με την οποία η Λιάππα περνά από την πραγματικότητα στην υπέρβαση, τον τρόμο ή την επιθυμία, η επιδεξιότητα με την οποία ανατρέπει τα όρια ανάμεσα στο υπαρκτό ή το μαγικώς αιωρούμενο, και η βεβαιότητα που αποπνέει ότι τα πάντα στο έργο της είναι στοιχεία απολύτως βιωμένα, απόδειξη ότι αυτή δηλαδή έκανε (όσο λίγοι) τη ζωή σε τέτοιο βαθμό τέχνη ή την τέχνη ζωή, και έδωσε διαστάσεις ονείρου (έστω και εφιαλτικού) στα πεπραγμένα της, είναι σπουδαία.»

ΜΠΑΜΠΗΣ ΚΟΛΩΝΙΑΣ
Κριτικός κινηματογράφου